| Yargıtay 14. Hukuk DairesiEsas : 2012/7923Karar : 2012/8760Tarih : 20.06.2012 | GEÇİT HAKKI YARARINA GEÇİT HAKKI KURULACAK TAŞINMAZ ( Hakim Gayrımenkul ) ALEYHİNE GEÇİT HAKKI KURULACAK TAŞINMAZ ( Hadim Gayrımenkul ) Yararına geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı nazara alınarak özellikle tarım alanlarında, nihayet bir tarım aracının geçeceği genişlikte (emsaline göre 2,5-3 m.) geçit hakkı tesisine karar vermek gerekir. Bu genişliği aşan bir yol verilecekse, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte gösterilmelidir. Geçit davalarında uygulanan fedakakarlığın denkleştirilmesi ilkesi gereğince yüzölçümü daha büyük olan parsellerden geçit kurulması; ayrıca aleyhine geçit kurulan parsellerin ekonomik kullanım bütünlüğünün de bozulmaması gerekir. Mahkemece, aleyhine geçit kurulan taşınmazların ekonomik bütünlüğünü bozacak şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır. |
DAVA VE KARAR:
Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması istemine ilişkindir.
Davalılar, davanın reddini savunmuşlardır.
Mahkemece, davacıya ait 35 parsel sayılı taşınmaz yararına, 31, 32, 33 ve 71 parsel sayılı taşınmazlar üzerinden 29.09.2011 tarihli fen bilirkişi rapor ve krokisinde üçüncü alternatif olarak gösterilen seçenekten geçit hakkı kurulmasına karar verilmiştir.
Hükmü, dahili davalılar İskender Tokan,Fatma Çiçek Türedi, Turgut Gönen temyiz etmiştir.
Ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi geçit davalarının nedenidir. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine“mutlak geçit ihtiyacı” veya “geçit yoksunluğu”, ikincisine de “nispi geçit ihtiyacı” ya da “geçit yetersizliği”denilmektedir.
Türk Medeni Kanununun 747/2 maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir.
Geçit gereksiniminin nedeni, taşınmazın niteliği ile bu gereksinimin nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.
Uygun güzergâh saptanırken önemle üzerinde durulması gereken diğer bir yön ise, aleyhine geçit kurulan taşınmaz veya taşınmazların kullanım şekli ve bütünlüğünün bozulmamasıdır. Şayet başka türlü geçit tesisi olanaklı değil ise bunun gerekçesi kararda açıkça gösterilmelidir.
Yararına geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı nazara alınarak özellikle tarım alanlarında, nihayet bir tarım aracının geçeceği genişlikte (emsaline göre 2,5-3 m.) geçit hakkı tesisine karar vermek gerekir. Bu genişliği aşan bir yol verilecekse, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte gösterilmelidir.
Saptanan geçit nedeniyle yükümlü taşınmaz malikine ödenmesi gereken bedel taşınmazın niteliği gözetilerek uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak belirlenmelidir. Saptanacak bedel de hükümden önce depo ettirilmelidir.
Hemen belirtmek gerekir ki, bedelin saptanmasından sonra hüküm tarihine kadar taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş veya bedel tespitinden sonra yörede taşınmazın değerini artıracak değişiklikler meydana gelmiş olabilir. Bu gibi durumlarda mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.
Somut olayda, aleyhine geçit kurulan taşınmazlardan 33 ve 71 parsel sayılı taşınmazların maliki Fatma Çiçek Türedi bu iki taşınmazı zeminde bir bütün olarak kullandığını belirtmiş, yine aleyhine geçit kurulan parsellerden 31 parsel sayılı taşınmazın maliki Turgut Gönen`in dosya içerisindeki tapu kayıtlarına göre 32 sayılı parselde de paylı malik olduğu anlaşılmıştır.
Geçit davalarında uygulanan fedakakarlığın denkleştirilmesi ilkesi gereğince yüzölçümü daha büyük olan parsellerden geçit kurulması ayrıca aleyhine geçit kurulan parsellerin ekonomik kullanım bütünlüğünün de bozulmaması gerekir. Mahkemece, aleyhine geçit kurulan taşınmazların ekonomik bütünlüğünü bozacak şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır
Bu durumda mahkemece, öncelikle 33 sayılı parselin güneydoğu köşesinden geçilerek, 71 sayılı parselin doğusundan 47 sayılı parsele ulaşılarak, 47 sayılı parselin de kuzeyinden geçilerek batıdaki genel yola ulaşacak şekilde parseller bölünmeksizin geçit kurulmasının mümkün olup olmadığı araştırılmalı, bu konuda bilirkişilerden ek rapor alınmalı gerekirse taşınmazlar başında yeniden keşif yapılmalı, mümkün değil ise yukarıda açıklanan ilkeler doğrultusunda alternatifler belirlenmelidir.
Mahkemece, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmediğinden kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ:
Yukarıda açıklanan nedenlerle dahili davalılar İskender Tokan, Fatma Çiçek Türedi, Turgut Gönen`in temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün ( BOZULMASINA ), oybirliği ile karar verildi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder